Một điều thú vị là, có đến 40% số người được hỏi từng bị bóng đè ít nhất một lần. Đây là một con số không nhỏ, cho thấy bóng đè là một hiện tượng khá thường gặp. Nó thường gặp đến mức, con người ở nhiều nơi khác nhau, nhiều thời đại khác nhau, đã mô tả theo nhiều cách thú vị rất khác nhau. Người châu Âu thời Trung cổ coi bóng đè là do phép thuật của những mụ phù thủy. Người Nhật Bản liên hệ đến từ "kanashibari", tức "trói bằng dây sắt" để mô tả hiện tượng bóng đè, còn người Indonesia gọi bằng từ "tindihan" nghĩa là "đè xuống thật nặng". Người Thổ Nhĩ Kỳ dùng từ "karabasan" có liên quan đến quỷ dữ. Hay như ở Thái Lan, người ta tin rằng hiện tượng bóng đè do một hồn ma gây ra mà dân gian gọi là Phi Am. Các câu chuyện về Phi Am rất phổ biến trong truyện tranh của Thái Lan…
Vậy khoa học nói gì về hiện tượng này?
Bóng đè, hay “liệt trong giấc ngủ”, là một kiểu rối loạn giấc ngủ không kèm theo tổn thương thực thể. Bóng đè hay gặp ở những người mới ốm dậy, cơ thể suy nhược, những người “yếu bóng vía”, hay ám ảnh bởi ma quỷ hoặc ngay cả người khoẻ nhưng trong thâm tâm họ có một điểm yếu tinh thần.
Có rất nhiều nguyên nhân trực tiếp gây nên bóng đè. Nguyên nhân hay gặp nhất là do căng thẳng, lo lắng, sức ép từ công việc, do đảo lộn chu trình của giấc ngủ...Cũng có thể do tư thế nằm ngủ, người để tay lên ngực khi ngủ sẽ gây khó khăn cho việc thở và dễ bị bóng đè. Cà phê và rượu cũng là tác nhân gây nên bóng đè. Cũng có khi bóng đè là dấu hiệu của một số bệnh tim mạch, nhưng những trường hợp này chiếm tỉ lệ rất thấp.
Giải thích hiện tượng bóng đè
Ngày nay, các nhà khoa học đã có thể giải thích một cách tương đối rõ ràng hiện tượng bóng đè.
Thông thường, sau những giờ làm việc căng thẳng, hệ thần kinh bị kích thích sẽ trở nên bị ức chế (một cơ chế tự bảo vệ của hệ thần kinh), và cơ thể ta chìm vào giấc ngủ sinh lý. Khi đó, chỉ còn hệ thần kinh thực vật chi phối các hoạt động như nhịp tim, tiết dịch vị, nhịp thở….Còn các hoạt động tự động ở trạng thái thức sẽ bị ức chế, và các cơ không vận động.
Nếu vì một lý do nào đấy (ngủ sai tư thế làm giảm oxy lên não chẳng hạn), não bộ sau một thời gian ức chế ban đầu lại được kích thích trở lại một phần (không phải toàn bộ), và ở một vùng não nào đấy, bạn có thể tưởng tượng, có thể suy nghĩ, có thể sợ hãi…Những suy nghĩ đó phần nào cũng ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh thực vật. Như trong ví dụ đầu bài viết, khi não bạn “vẽ ra” bạn đang đi trên sợi dây chênh vênh giữa một con vực. Bạn sợ hãi, ức chế dây thần kinh phế vị làm tim bạn đập nhanh lên, thở nhanh lên, và bạn thấy nặng ngực, khó thở (trạng thái hồi hộp), ảnh hưởng lên hệ thần kinh giao cảm làm bạn toát mồ hôi…
Vấn đề là vì sao tay chân bạn không thể cử động được?
Các nhà khoa học đã giải thích điều này bằng vai trò của các chất dẫn truyền thần kinh GABA và Glycine. Hầu hết hiện tượng bóng đè xảy ra vào khoảng 60-90 phút sau khi bạn bắt đầu giấc ngủ. Giai đoạn này được gọi là REM. Trong hiện tượng bóng đè, ở giai đoạn REM, cơ thể sản sinh ra lượng lớn các chất dẫn truyền thần kinh GABA và Glycine, tác động lên các thụ thể (receptor) tương ứng trên hệ thần kinh trung ương, ức chế các xung thần kinh dẫn truyền đến cơ. Và bạn như bị liệt trong giấc ngủ.
Khi nguyên nhân được khắc phục (bạn chuyển người làm oxy lên não nhiều chẳng hạn), hoặc vì một lý do nào đó, nồng độ chất dẫn truyền này giảm xuống, tính nhạy cảm của các thụ thể cũng giảm xuống, và bạn thức giấc.
Bóng đè ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn như thế nào?
Nếu chỉ bị bóng đè với tần số ít gần như không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của bạn. Ảnh hưởng hay gặp nhất của kiểu bóng đè này là tác động tới tâm lý. Ngay sau khi bị bóng đè, chúng ta thường rơi vào trạng thái hoảng hốt, sợ sệt, bất an...Bạn nên rủ thêm một người khác ngủ cùng. Những tâm lý này sẽ nhanh chóng mất đi sau một thời gian ngắn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét